BLOG: Hoe bescheidenheid de verbinding verbreken kan
Bescheidenheid is een kwaliteit. Relationeel is het een zeer handige en bruikbare eigenschap. Je weet op het juiste moment te spreken, te zwijgen, te doen en te laten. Je kunt gepast afstand bewaren en jezelf goed vermaken. Je bent geïnteresseerd in de leefwereld van de ander. Deze eigenschap is een van de meest makkelijke kwaliteiten voor een kind om ‘te geven’ aan z’n ouders en voor hen ‘te zorgen’. Wanneer je onbewust merkt dat je ouders veel aan hun hoofd hebben of verdrietig zijn, kun je -als kind- deze kwaliteit vergroten en inzetten om hen te ontzien. De consequentie hiervan is dat jouw eigenheid onzichtbaar kan raken. Dat je jezelf wegcijfert en je niet leert uitspreken wat voor jou van belang is. Om de pijn die dat oplevert vervolgens te verzachten, kun je onderduiken in een andere wereld; (dag)dromen, fantasieën, opgaan in porno, of zelfs dissociëren. Wanneer het mechanisme van ‘geven ten koste van je eigenheid’ werkte in het verleden, is de kans groot dat je er nu last van hebt. Het blokkeert je in je relaties, jezelf recht te doen en uit de verf te komen. Dan wordt het tijd deze kwaliteit in zijn oorspronkelijke waarde te leren inzetten, waardoor je eigenheid tot zijn recht kan komen en jij in je relaties kunt zijn wie je bent. Het is dan je volwassenheid die zelf gaat kiezen in welke mate je deze kwaliteit van bescheidenheid wel of niet inzet. Wanneer je hierover met de betreffende ander spreekt en afstemt, lukt passend geven aan jezelf en de ander het beste.
Sjaak heeft voor zichzelf een onderduiker gekozen uit alle Playmobil poppetjes. Hij vertelt daarbij dat hij niet graag zijn gezicht laat zien, omdat hij zich vaak geen houding weet te geven of zich schaamt. Hij schuift het poppetje met de duikersbril heen en weer. Bril op en bril af. Gezicht zichtbaar, gezicht onzichtbaar. Ik vraag of hij er iemand bij wil zetten die dat ziet. Hij pakt een ander poppetje. Het is een politieagent met een stopbord in de hand. Sjaak zet de politieagent tegenover en vlakbij de onderduiker, die nu de duikersbril op heeft. Hij kijkt er een poosje naar. Dan schiet hij in de lach. “Ik moet nu lachen,” zegt hij, “maar het is natuurlijk heel treurig, want ik zou niet weten hoe ik het anders moet doen.” Stilte. “Weet je, ik vertel altijd dat ik open ben en dat wat ik zeg ook meen, maar dat is niet zo. Ik houd altijd deze op.” Hij tikt op de duikersbril van het poppetje waarmee hij zichzelf heeft verbeeld. “Ik weet helemaal niet of zij, de politieagent, dat ook ziet, dat op en af doen. Ik hoop het niet.” “Wat mag zij dan niet weten?” vraag ik wijzend op het politiepoppetje. “Op één ding na, mag ze alles weten, maar ik durf niet. Ik zoek altijd naar een antwoord of opmerking waarvan ik denk dat zij dat wil horen. Wat ik zelf echt vind of voel spreek ik niet uit. Ik ben bang dat zij het ook niet wil horen.” “En dan?”, vraag ik. “Nou, dan zou ze mij niet meer zo leuk kunnen vinden, of weg kunnen gaan…” “Mag ik weten wat zij niet mag weten?” vraag ik wijzend op het politie poppetje. “Ja, daar kom ik toch voor! Alleen, misschien wil je het wel niet weten,” grapt Sjaak. Intussen zoekt hij tussen de poppetjes en andere dingetjes die aan de zijkant van de tafel staan. “Nou kijk,” zegt hij, terwijl hij twee poppetjes in badkleding op elkaar legt. En grapt: “ze zouden natuurlijk niets aan moeten hebben, maar blote poppetjes heb jij niet.” En met een handgebaar naar de poppetjes die daar op elkaar liggen, “zo dat is gezegd en is het nu gelijk de laatste keer dat je me wilt zien? Je denkt natuurlijk…”. “Nee dat denk ik niet, ik zal je zeggen wat ik denk…”
In de korte tijd dat Sjaak in ons eerste gesprek tegenover me zit, zie ik hoe moedig hij probeert open te zijn. Zijn angst om afgewezen te worden -ik ben niet zijn eerste therapeut- straalt van hem af. Ondanks dat heeft hij een prettige manier van praten en contact maken. Hij lijkt dankbaar dat er poppetjes staan waarmee hij zijn verhaal kan uitbeelden. Dat scheelt natuurlijk in het oogcontact met mij. Zijn schaamte verbergt hij achter een lach en een grap. Zou hij vaak veroordeeld zijn om zijn gedrag? Wanneer zou dat al begonnen zijn? Welke pijn verdringt hij? Bij wie dacht hij in zijn verleden te weten wat die ander nodig had, waardoor hij ging spreken/zwijgen? Wanneer ging hij zijn doen en laten baseren op hetgeen die ander wilde? Zijn vader, zijn moeder? Zo heb ik vele vragen en hypothesen die door me heen gaan. Ik overweeg ‘dat ene ding’ in dit eerste gesprek te negeren, maar anderzijds denk ik dat het beter is als het er gewoon mag zijn. In beeld bijvoorbeeld, dan zie ik wel of ik er nu op in ga, of het laat staan. Dan opeens blijkt het voor Sjaak een opluchting want ‘daar kwam hij voor’. Ik wist van niets. Porno, denk ik. Boeien. Seks kan ook, maar waarom is hij dan niet samen met zijn partner gekomen? Het gaat nu om het waarom te ontdekken; waarom heeft hij het nodig, welke pijn verzacht hij ermee? Wat ontloopt hij en kan hij niet bespreekbaar maken in zijn relatie? Ik besluit met hem te delen wat ik denk. In mijn optiek is hij daar in eerste instantie het meest mee geholpen. Leren iemand te vertrouwen en zelf betrouwbaar te worden. Als die stap is gezet komt er mogelijk ruimte voor de pijn, dan mag die benoemd worden en komen we te spreken over waar het écht om gaat.
Om over na te denken
Wanneer iets jou diep van binnen raakt en je je ervoor schaamt, je terugtrekt uit een relatie, niet zegt wat voor jou van belang is en je invult voor de ander, zit je in de tijd dat je een ‘gevend kind’ was en gedraag je je nu zoals je toen deed. Stop jezelf te veroordelen! Durf dan, net als Sjaak, je kans te gaan pakken, jezelf recht te gaan doen, je relatie een nieuwe kans te geven en begin hierover met iemand te praten!
Nieuwe blogs als eerste via email ontvangen?
Vul dan hier je emailadres in: